Królewskie Kopalnie Soli w Wieliczce i Bochni
Kopalnia Soli w Wieliczce to jeden z najcenniejszych zabytków kultury materialnej i duchowej na ziemiach polskich, rocznie odwiedzany przez ponad milion turystów z całego świata, a także zabytek klasy światowej, wpisany jako jeden z pierwszych dwunastu obiektów na Listę Światowego Dziedzictwa Kulturalnego i Przyrodniczego UNESCO.Kopalnia położona jest pod powierzchnią miasta Wieliczka, na głębokości od 63 m (poziom I) do 327 m (poziom IX). Istotną rolę w rozwoju światowego przemysłu odegrało wykształcenie się w kopalni oryginalnych praktyk eksploatacyjnych, w okresie poprzedzającym wynalezienie maszyny parowej. Unikatowe w skali światowej są wyrzeźbione w soli ołtarze, posągi i całe kaplice podziemne z płaskorzeźbami i żyrandolami, które przenoszą zwiedzających w baśniowy, niezwykły świat. Kopalnia stanowi unikalny w skali Europy zapis rozwoju technik i metod wydobywczych w poszczególnych epokach historycznych.
Podziemna Trasa Turystyczna wielickiej kopalni powstała na przełomie XVIII i XIX wieku. Podczas zwiedzania kopalni można zobaczyć obiekty takie jak:
Komora Mikołaja Kopernika
Komora Kazimierza III Wielkiego
Kaplica św Krzyża
Kaplica św. Kingi
Komora Weimar
Komora Józefa Piłsudskiego
Skarbnik
Komora Warszawa
Komora Wisła
Komora Pieskowa Skała
Komora Izabela
Kaplica św. Jana
Kopalnia soli w Bochni została uznana za pomnik historii w 2000 roku. Natomiast 23 czerwca 2013 została wpisana na Listę Światowego Dziedzictwa Kulturowego i Przyrodniczego Ludzkości UNESCO.Jest ona najstarszym na ziemiach polskich miejscem wydobycia soli kamiennej. Od końca XIII wieku żupa bocheńska tworzyła wraz z Wieliczką niezwykle prężnie działające przedsiębiorstwo, największe w dawnej Rzeczypospolitej, a drugie w Europie, pod nazwą Krakowskie Żupy Solne. Przez blisko 500 lat przynosiło ono znaczne dochody zasilające skarb królewski. Kopalnia w Bochni jest bezcennym zabytkiem techniki dokumentującym dawne sposoby wydobycia soli. Dzięki prowadzonej od połowy XVIII wieku akcji jej zabezpieczania zarówno stare wyrobiska, jak i unikatowe kaplice kute w solnych skałach zachowane są w bardzo dobrym stanie. Podziemia kopalni udostępniane są dziś w celach edukacyjnych i uzdrowiskowych.
Zamek Żupny– zamek w Wieliczce składający się z trzech głównych budowli: Zamku Środkowego, Północnego, Południowego oraz baszty. Rozbudowywany przez Kazimierza Wielkiego i Zygmunta Starego. Właściwy zamek wzniesiony był na planie czworoboku, poza nim w skład kompleksu wchodziło jeszcze przedzamcze. Od początku istnienia zamku do 1945 r. miały tu siedzibę władze zarządzające żupą oraz magazynem soli.Współcześnie, odrestaurowany Zamek stanowi siedzibę Muzeum Żup Krakowskich. W ramach zwiedzania Zamku można obejrzeć stałą ekspozycję archeologiczną, kolekcję solniczek oraz aktualną wystawę czasową.23 czerwca 2013 zamek został wpisany na Listę Światowego Dziedzictwa Kulturowego i Przyrodniczego Ludzkości UNESCO, jako rozszerzenie wpisu dotyczącego kopalni soli.
